Multiple Personality, czyli zaburzenie dysocjacyjne tożsamości, potocznie zwane rozdwojeniem jaźni. Zaburzenie to należy do Międzynarodowej Kwalifikacji Chorób ICD-10, oznaczone pod kodem F44. Chorobą tą w szerokim zakresie zajmował się uczony Zygmunt Freud, który stwierdził, że ma ona związek z objawami takimi, jak uczucie lęku, zagrożenia, konfliktami na poziomie ego, jakich chory nie potrafi sam rozwiązać.
Depersonalizacja to choroba o zasięgu globalnym, na którą cierpi nawet 3% ludzkości. Charakteryzuje się ona ostrymi stanami lękowymi, w trakcie których chory nie do końca chce wierzyć, że faktycznie jest tym, kim jest. Może czuć się tak, jakby za działanie jego ciała i myśli odpowiadały dwie różne osoby, a on sam obserwuje świat i własne życie jakby zza szklanej kuli. Nie potrafi być do końca odpowiedzialny za to, co dzieje się w jego życiu, gdyż nie czuje się kierowcą, a często tylko pasażerem, który nie ma mocy sprawczej.
Odczuwanie silnego strachu lęku, niepewności towarzyszy czasami życiu każdego człowieka. O ile w przypadku zdrowych jednostek są to niegroźne stany przejściowe, u innych mogą przerodzić się w groźne zaburzenia psychiczne, zwane zaburzenia depersonalizacji. Mają one związek z traumatycznymi przeżyciami z dzieciństwa, przebytymi torturami, udziałem w wojnie i podobnymi zdarzeniami trwającymi przez długi czas w czasie życia i mającymi wyniszczający wpływ na organizm
W latach 50-tych dwóch brytyjskich uczonych Fisher i Adams zaprezentowali kilkanaście przypadków chorych na krótkotrwałe zaniki pamięci. Nie były to zwykłe przypadku ale charakteryzowały się tymi samymi cechami wspólnymi, przez co zdiagnozowano zupełnie nowe schorzenie pamięciowe, nazwane później przemijającą niepamięcią ogólną.
Choroby i zaburzenia układu nerwowego, odpowiedzialnego za jakość naszej pamięci, mogą dotknąć ludzi w każdym wieku. Szczególnie podatną grupą ryzyka są osoby starsze i narażone w pracy na stale wysoki poziom stresu. Nie bez znaczenia są również w tym przypadku uwarunkowania genetyczne.
Pamięć ze względu na kryterium czasu przechowywania wspomnień dzielimy na krótko i długotrwałą. Sposób na kodowanie pamięci zawiera się w informacjach semantycznych i epizodycznych. Odtwarzanie główne następuje w sposób deklaratywny bądź niedeklaratywny. Odtwarzanie i przypominanie sobie przebiega w sposób mimowolny lub dobrowolny.
Amnezja jest jedną z chorób, powodujących odchylenia w procesach zapamiętywania i odpamiętywania. Mogą one występować w dwóch skrajnych biegunach. Pierwszy z nich, to forma amnezji ubytkowej. Jak sama nazwa wskazuje, czegoś nam zaczyna brakować, w tym przypadku myślimy o śladach pamięciowych.
Wywiad poznawczy, to metoda używana przez organy ściągania do przesłuchiwania świadków, którzy chcą współpracować i przekazać najobszerniejszą ilość faktów na temat zdarzenia, w którym brali udział, bądź byli świadkami. Metoda ta charakteryzuje się dużą skutecznością i z powodzeniem używana jest od 1984 roku. Opracowana została przez naukowców, a przez lata dopracowana przez psychiatrów.
Wywiad poznawczy, tak zwany CI, to stosowane od lat 80-tych narzędzie służące kryminalistyce do przeszukiwania pamięci osób mających coś wspólnego z różnego typu wykroczeniami i zbrodniami. Jak wiadomo, pamięć świadka jest bardzo zwodnicza i może ulegać przeobrażeniom, wyolbrzymianiom na skutek doznanego szoku, a w efekcie nakładanie się na siebie map pamięci w celu logicznego wytłumaczenia sobie sytuacji – bardzo podobnie dzieje się w przypadku deja vu.
Pisząc o przesłuchaniach, hipnozie i różnego typu pamięci, wspominaliśmy o tym, że nietrudno jest modyfikować ludzkie wspomnienia do niecnych celów. To przykry ale autentycznych fakt. Tymczasem mataczenia w pamięci nie muszą wcale mieć nic wspólnego z osobami trzecimi i nie musza być perfidnie planowane.
Pamięć epizodyczna, o której kilkakrotnie wspominaliśmy, to typ pamięci odpowiedzialnej za przechowywanie śladów w pamięci. Przechowywane są w niej zdarzenia mające swoje stałe – czas i przestrzeń. Częściowo pamięć epizodyczna łączy je w logiczną całość, nadając im sens na podstawie wzajemnych powiązań. Ciekawe postrzeżenie przestawił jeden z uczonych, badający temat pamięci epizodycznej.